Białko WPI — Izolat białka serwatki — czym jest, jak i po co się go stosuje?

Białko WPI — izolat białka serwatkowego jest popularnym suplementem chętnie stosowanym przez sportowców zawodowych i amatorów. To bezpieczna, a przede wszystkim skuteczna odżywka białkowa wspomagająca budowę i regenerację mięśni po treningu. Sprawdź, czym, dokładnie jest izolat białka serwatki WPI, jak działa i jak należy go stosować.

Co to jest białko WPI — izolat białka serwatki?

Białko WPI — izolat białka serwatki (ang. Whey Protein Isolate) to oczyszczone — wyizolowane — białko pochodzące z serwatki mleka (najczęściej krowiego). Serwatka to produkt uboczny powstający przy produkcji sera, kiedy elementy stałe mleka wraz z kazeiną oddzielają się od płynnych frakcji (serwatki), tworząc tzw. skrzep, z którego robi się sery.

Pozostająca po tym procesie serwatka poddawana jest mikrofiltracji metodą CMF (tzw. filtracja w przepływie krzyżowym), co pozwala na oddzielenie niemal czystego białka od innych składników.

Warto zaznaczyć, że całkowita zawartość białka w mleku to około 3%. Z tego aż 80% stanowi kazeina nieobecna w serwatce. Białka serwatkowe to zatem jedynie 20% ogólnej zawartości białka w mleku. Pozyskiwanie tego składnika odżywczego z nieprzetworzonego mleka, a nawet z serwatki jest więc bardzo mało wydajne. Właśnie dlatego lepiej sięgnąć po skoncentrowane białko WPI — izolat białka serwatki, który zawierać może nawet 95% białka.

Istotne jest również, że białko WPI — izolat białka serwatki — nie jest produktem jednorodnym. Jest to mieszanka różnych białek o bogatym profilu aminokwasowym. Z tego względu białko serwatkowe WPI uznawane jest za produkt pełnowartościowy. Zawiera bowiem wszystkie potrzebne człowiekowi aminokwasy egzogenne — takie, których ludzki organizm nie wytwarza sam i muszą być dostarczane z zewnątrz.

Atutem jest także to, że białko WPI — izolat białka serwatki — jest wyjątkowo “czysty”. Jak wspomnieliśmy, zawiera do 95% białka. Zawartość cukrów czy tłuszczów jest tu niezwykle mała, w zasadzie pomijalna. Dużą zaletą białka WPI jest także bardzo małe stężenie laktozy. Sprawia to, że produkt jest odpowiedni dla osób z nietolerancją tej substancji.

Jak działa białko WPI?

Białko WPI zawiera pełen profil aminokwasów egzogennych. Oznacza to, że jest źródłem wszystkich aminokwasów, które muszą być dostarczone do organizmu z zewnątrz — w diecie.

Aminokwasy te wykorzystywane są do syntezy różnorodnych funkcjonalnych białek w organizmie. Nie jest zatem tak, że białko WPI przyswajane jest w swojej niezmienionej formie. W układzie pokarmowym zostaje ono rozłożone do poszczególnych aminokwasów, z których budowane są niezbędne człowiekowi białka o konkretnych funkcjach.

Aby zrozumieć, jak działa białko WPI, trzeba więc zrozumieć budowę i rolę białek w ogóle. Otóż białka są długimi łańcuchami aminokwasów. Taki łańcuch może składać się nawet z 2000 pojedynczych “ogniw” aminokwasowych.

Co ważne, nawet najbardziej złożone białka zbudowane są z zaledwie 20 tzw. aminokwasów kanonicznych ułożonych w różnych układach. Oznacza to, że funkcja białka determinowana jest właśnie przez konfigurację tych 20 aminokwasów.

Spośród 20 aminokwasów kanonicznych aż 12 ma charakter endogenny. To oznacza, że tworzone są przez sam organizm z bardziej bazowych elementów. Pozostałe 8 aminokwasów musi jednak zostać dostarczone w formie gotowej. To właśnie są aminokwasy egzogenne, których organizm nie potrafi sam wytworzyć. Białko WPI zawiera je wszystkie.

Rola białka w organizmie jest nie do przecenienie. Wystarczy zaznaczyć, że aż 20% masy ciała zdrowego, dorosłego człowieka to właśnie rozmaite białka. Biorą one udział w zasadzie we wszystkich procesach zachodzących w organizmie.

Białkami są m.in. enzymy i hormony niezbędne we wszystkich reakcjach biochemicznych zachodzących w żywych organizmach. Mamy też białka transportowe wykorzystywane do przenoszenia rozmaitych cząstek i jonów (przykładem jest hemoglobina). W przekaźnictwie neuronalnym niezbędne są białka receptorowe, a za odporność odpowiadają immunoglobuliny, czyli białka odpornościowe.

Białko jest także kluczowym elementem budulcowym. To z niego w dużej mierze zbudowane są tkanki — w tym mięśnie. Właśnie dlatego przyjmowanie białka WPI wspomaga budowanie i kształtowanie sylwetki, a także regenerację mięśni po intensywnym wysiłku.

Izolat białka serwatki WPI na masę i nie tylko

Izolat białka serwatki WPI to cenne, pełnowartościowe źródło aminokwasów egzogennych niezbędnych m.in. do budowy masy mięśniowej. Najczęściej właśnie w celu przyspieszenia i zintensyfikowania przyrostu mięśni przyjmuje się odżywki białkowe.

Białko pełni bowiem istotną rolę zarówno w procesach anabolicznych (budowy mięśni), jak i antykatabolicznych (chroniących mięśnie przed rozpadem). Oznacza to, że przyjmowany w odpowiedni sposób izolat białka serwatki WPI powinien pomagać zarówno w tworzeniu nowej tkanki mięśniowej, jak i w ochronie już ukształtowanej sylwetki przed redukcją.

Badania poniekąd potwierdzają takie właśnie działanie, choć z kilkoma istotnymi zastrzeżeniami. Przede wszystkim izolat białka serwatki WPI jest skuteczny w budowaniu mięśni wyłącznie w połączeniu z odpowiednim treningiem.

Przyjmowanie suplementów białkowych samo w sobie nie daje więc pozytywnych efektów, a wręcz przeciwnie. Nadmierne spożycie białka może prowadzić do przyrostu tkanki tłuszczowej. Niewykorzystane białko będzie bowiem zamieniane na rezerwy energetyczne w postaci tłuszczu.

Z tego też powodu izolat białka serwatki WPI powinien być stosowany jedynie w połączeniu z odpowiednimi ćwiczeniami i wyłącznie w ściśle określonych, odpowiednich dawkach.

Izolat białka serwatki WPI jest więc dobrym produktem dla bodybuilderów czy sportowców siłowych, którym zależy na szybszym i skuteczniejszym budowaniu mięśni. Przyda się także sportowcom wytrzymałościowym, dla których bardzo istotna jest ochrona tkanki mięśniowej przed redukcją.

Białko serwatkowe WPI na odchudzanie

Wiele osób stosuje białko serwatkowe WPI na odchudzanie. Umiejętne wykorzystanie tego suplementu rzeczywiście może pomóc przy redukcji tkanki tłuszczowej. Jednak tu również liczy się właściwe dawkowanie i połączenie suplementacji z treningiem.

Zacznijmy od tego, że białka serwatkowe WPI i węglowodany mają zbliżoną wartość energetyczną. Zupełnie inaczej wygląda jednak pozyskiwanie tej energii. Przyswajanie białka serwatkowego WPI samo w sobie jest bowiem procesem energochłonnym. Trawienie białka wymaga udziału licznych enzymów, jest złożone i wieloetapowe.

Pozyskanie energii z białka WPI wymaga zatem większego wysiłku organizmu niż pozyskanie tej samej energii z węglowodanów. To oczywiście oznacza, że łatwiej jest uzyskać ujemny bilans energetyczny, zastępując węglowodany białkiem.

Oczywistym jest jednak, że taki efekt wystąpi wyłącznie, kiedy białko serwatkowe WPI zastąpi węglowodany jako źródło energii. Jeśli bowiem będziemy przyjmować duże ilości cukru, a do tego dodatkowo białko, nigdy nie osiągniemy ujemnego bilansu energetycznego. Skutek będzie wręcz odwrotny, bo dostarczymy do organizmu dodatkowe kalorie, które będą magazynowane w postaci tłuszczu.

Białko serwatkowe WPI może zatem wspomagać odchudzanie, ale wyłącznie, kiedy będzie elementem zbilansowanej diety i wyłącznie, gdy jego suplementację połączymy z odpowiednimi treningami.

Inne zastosowania białka WPI

Warto wiedzieć, że białka WPI mają też inne zastosowania. Ponieważ są czystym źródłem kompletnego zestawu aminokwasów egzogennych, doskonale sprawdzają się jako odżywki dla dzieci, seniorów czy osób z chorobami układu pokarmowego. Znikome stężenie laktozy sprawia też, że są dobrym źródłem białka dla osób z nietolerancją tej substancji.

Białka WPI wykorzystywane są więc do produkcji mleka dla noworodków. Podawane są także osobom niedożywionym lub z ryzykiem niedożywienia — np. pacjentom onkologicznym na chemioterapii.

Generalnie białka WPI doskonale sprawdzają się wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba uzupełnienia diety w łatwo przyswajalne, bezpieczne i pełnowartościowe białko.

Jak dawkować i kiedy brać WPI izolat białka serwatki?

Gdy przyjmuje się WPI izolat białka serwatki — niezależnie od celu takiej suplementacji — istotne jest odpowiednie dawkowanie. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że wyznaczenie idealnej dawki nie jest proste. Zależy bowiem od bardzo wielu czynników, takich jak wiek, masa ciała, dieta, tryb życia czy rodzaj i intensywność podejmowanej aktywności fizycznej. Zawsze warto więc skonsultować przyjmowanie białka WPI ze specjalistami, którzy pomogą oszacować zapotrzebowanie na taki produkt.

Zacznijmy od tego, że dzienne zapotrzebowanie na białko to około 0,8 g na każdy kg masy ciała zdrowej, przeciętnie aktywnej osoby dorosłej. To ilość, którą bez trudu zapewnia normalna dieta.

Odżywki białkowe, takie jak WPI izolat białka serwatki są więc zalecane jedynie tym osobom, które z jakiegoś powodu mają wyższe zapotrzebowanie na białko lub ich dieta jest uboga w ten składnik odżywczy.

WPI izolat białka serwatki przyjmują zatem przede wszystkim sportowcy. W zależności od intensywności treningów powinni oni dostarczać od 1 do nawet 2 g białka na kg masy ciała dziennie.

Tu jednak pojawia się zasadnicza trudność z wyznaczeniem dokładnej dawki suplementów takich jak WPI izolat białka serwatki. Ciężko bowiem dokładnie i obiektywnie określić intensywność ćwiczeń i związany z nim wzrost zapotrzebowania na białko. Co więcej, pod uwagę należy brać także dietę, ponieważ suplementy białkowe mają być jej uzupełnieniem i nie mogą zastąpić jej w pełni. Dodatkowo różne produkty białkowe mają różne stężenie białka, co również utrudnia wyznaczenie dawki.

WPI koncentrat białka serwatki należy zatem dawkować ostrożnie, najlepiej konsultując to ze specjalistą, który uwzględni nie tylko rodzaj przyjmowanego produktu, czy typ i intensywność ćwiczeń, ale także tryb życia, dietę i inne czynniki indywidualne.

Nadmierne przyjmowanie białka nie jest co prawda niebezpieczne dla zdrowia, ale może być kontrproduktywne.

 

BIBLIOGRAFIA

• Buckley JD, Thomson RL, Coates AM, Howe PR, DeNichilo MO, Rowney MK. Supplementation with a whey protein hydrolysate enhances recovery of muscle force-generating capacity following eccentric exercise. J Sci Med Sport.
• Campbell, B., Kreider, R.B., Ziegenfuss, T. et al. International Society of Sports Nutrition position stand: protein and exercise. J Int Soc Sports Nutr 4, 8 (2007).
• Castro LH, de Araújo FH, Olimpio MY, et al. Comparative Meta-Analysis of the Effect of Concentrated, Hydrolyzed, and Isolated Whey Protein Supplementation on Body Composition of Physical Activity Practitioners. Nutrients. 2019;11(9):2047. Published 2019 Sep 2.
• Cereda E, Turri A, Klersy C, et al. Whey protein isolate supplementation improves body composition, muscle strength, and treatment tolerance in malnourished advanced cancer patients undergoing chemotherapy. Cancer Med. 2019;8(16):6923-6932.
• Cribb PJ. Whey proteins in Sports Nutrition. United States Dairy Export Council, 2005. 
• Gangurde HH, Patil PS, Chordiya MA, Baste NS. (2011). Whey protein. Scholars' Research Journal. 1(2). s. 69-77.
• Hayes A, Cribb PJ. Effect of whey protein isolate on strength, body composition and muscle hypertrophy during resistance training. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2008;11(1):40-44.
• Marshall K. Therapeutic applications of whey protein. Altern Med Rev. 2004;9(2):136-156.
• Tarnopolsky M. Protein requirements for endurance athletes. Nutrition. 2004 Jul-Aug;20(7-8):662-8.